Mirastan MalKaçırma (Muris Muvazaası) Nedir?
Mirastan mal kaçırma, bir kişinin mirasçılarının mirastan yoksun bırakılması amacıyla sağlığında yaptığı tasarruflara denmektedir. Buna göre mirasçılarının tamamı ya da bir kısmını mirastan yoksun mal bırakmak isteyen kişiler görünüştebağışlamaya dasatışşeklinde olan tasarruflar ile terekeye dahil olan taşınır ya da taşınmazlarını üçüncü kişilere devredebilmektedir. İşte bu duruma kamuyonda “mal kaçırma”, literatürde ise “muris muvazası” denmektedir.
Anne ya da babanın kız çocuklarından mal kaçırmak için taşınmazlarını erkek çocuklarına bağış ya da satış göstermesi
Anne ya da babanın tüm çocuklarından mal kaçırmak için taşınmazlarını üçüncü kişilere bağış ya da satış göstermesi
Anne ya da babanın kız çocuklarından mal kaçırmak için erkek çocuklarına elden para vererek taşınmaz aldırmaları
Anne ya da babasına bakan çocuğa herhangi bir taşınmaz ya da taşınmazların satış gösterilmesi
Kadastrosırasında murise ait olan taşınmazların miras kaçırılmak istenen çocuk üzerine gösterilerek tapu kaydının çıkarılması
Mal kaçırıldığını iddia eden ve muris muvazaasına dayanan tüm hak sahipleri bu davayı açabilir. Davacı tarafın mirasbırakanın mirasçısı olması esastır. Mirasbırakanın vefatı anında mirasçı olması aranmakla beraber, kişinin kendinden önceki mirasçıların haklarını korumak anlamında dava açmaları da ihtimal dahilindedir. Davayı açacak olan taraf, muvazaadan habersiz olan ve faydasız kişilerce ikame edilmesi esastır. Zira Borçlar Hukuku’na egemen olan en temel ilke gereği “Kimse kendi muvazaasına dayanamaz”.
MalKaçırmaDavasıNeZamanAçılır?
Kanunda mal kaçırma (muris muvazaası) davalarının açılabilmesi için bir süre öngörülmemiştir. Mirastan mal kaçırıldığını öğrenen ve bunu iddia eden taraf, her zaman bu davayı açabilir. Dolayısıylamurismuvazasıdavalarındazamanaşımıbulunmamaktadır. Fakat davanın mirastan mal kaçıran kişinin vefatından sonra açılabileceğini hatırlatmakta fayda var. Mirastan mal kaçıran kişi hayattayken bu dava açılamaz.
Ecrimisil, Yargıtay Birleştirme Kararları’nda belirtildiği üzere“malik olmayan zilyetin zilyet olmayan malike”ödemekle yükümlü olduğu bir tazminattır. Yani lehine mirastan mal kaçırılan kişi, bu tasarruf iptal edilene kadar miras malını haksız yere kullanmış ve bundan faydalanmışolacaktır.Bir başka bakış açısına göre diğer mirasçılar, bu tasarruf iptal edilene kadar miras malını kullanamamış ve faydalanamamıştır. Bu miras malı ekilebilecek bir tarla olabileceği gibi kira geliri geitrmesi muhtemel bir bağımsız bölüm de olabilir. Dolayısıyla diğer mirasçılar bu gelirden mahrum kalmış olacağı için kendilerini bu gelirden mahrum bırakan kişi ya da kişilere karşı muris muvazaası davasınde ek taleple ecrimisil alacaklarını da talep edebilir.
Yargıtay kararlarına göre aşağıdaki durumlarda istisnai olarak tenkis talebinde bulunulamaz:
Kişinin maddi imkansızlık sebebiyle malı ederinden daha düşük fiyata satmak zorunda kalması
Eşler arasında çok ağır bakım külfeti bulunması ve bir eşin bu ağır külfeti yüklenmesi sonucu ölünceye kadar bakma sözleşmesi ile bir malı uhdesine alması
Mirasbırakanın bir minnet borcu ya da bir kimseyi teşvik amaçlı yapmış olduğu kazandırmalar
Mirastan Mal Kaçırma Özel Durumlar
Mirasbırakanın mirasçılarından mal kaçırma amacıyla “ölünceye kadar bakma sözleşmesi” perdesi altında taşınmaz ya da taşınır devri yapması halinde bu işlem, görünürdeki işlem olduğundan bu işlem muris muvazaasının koşullarını oluşturur ve iptale tabidir.
2.Mal Kaçırma Amaçlı Yapılan Muvazalı Devirler
A.BağışYoluylaMirastanMalKaçırma
Mal kaçırmaamaçlı miras bağışlamaçok sık görülen hukuki durumlardan biridir. Buna göre mirasbırakanın vefatından önce uhdesinde bulunan taşınır ya da taşınmazları karşılıksız olarak devretmesi, yani bağışlaması da sık görülen durumlardan biridir. Burada da asıl işlemin mirasçılardan mal kaçırma iradesi olduğu kanıtlandığı takdirde bu işlem de iptale tabi olacaktır.
B.Babanın Sağlığında Mal Kaçırması
Geleneksel olarak Türk toplum yapısında aileye ait malvarlığının babanın yed’inde bulunması ve babanın da mirasçıları arasında ayrım yaparak bir kısmını kayırması çok sık karşılaşılan durumdur. Buna göre babanın sağlığında özellikle erkek çocuklarına yönelik olarak kazandırmalarda bulunması ve bu işlemin satış – bağış gibi hukuki durumlarda tezahür etmesi, asıl işlemin mal kaçırma iradesi olduğu kanıtlandığı takdirde iptale tabi olacaktır.
Muris Muvazasının İstisnaları
Yargıtay kararlarına göre muris muvazasının unsurlarının 4’ünün birden vücut bulması halinde muris muvazaasının gerçekleştiği kanıtlanmış sayılacaktır. Fakat bazı durumlarda bu unsurlar ortaya çıksa bile istisnai şartlar gereği muris muvazaası iddiası dinlenmeyecektir.
Bunlardan bazıları şunlardır:
Tapusuz arazilerde kadastro çalışmaları sırasında mirasbırakanın mal kaçırmak istediği kişilere yönelik beyanda bulunması
Denkleştirmeye tabi kazandırmalar
Elden yapılan bağışlamalar
Mirasbırakanın evlat edinmesi
Mirasbırakanın başkası adına taşınmaz satın alıp başkası adına ödeme yapması
Mirastan Mal Kaçırma (Muris Muvazaası) Davasının Sonuçları
Muris muvazaasına dayalı olarak açılmış olan Tapu İptal ve Tescil Davası’nın kazanılması halinde davaya konu taşınmazın tapu kaydı iptal edilecek ve mirasbırakan adına tescil edilecektir. Bununla beraber terekeye geri dönen tapu kaydı, mirasçılar adına tescil edilerek tapuda intikal ettirilecektir.
Muris muvazasına dayalı Tapu İptal ve Tescil Davasının kaybedilmesi ama Tenkis Talebinin kabulü halinde tapu kaydı tasarruf yapıldığı haliyle devam edecek ve tapu kaydı iptal edilmeyecektir. Ama tenkis talebinin kabulü ile birlikte davalı taraf, mirasçılara belli bir miktarı ödemekle yükümlü olacaktır.
Muris Muvazasında Görevli ve Yetkili Mahkeme
Muris muvazasına ilişkim mirastan mal kaçırma davalarında dava, taşınmazın bulunduğu yer mahkemesinde açılabilir. Görevli mahkeme ise Asliye Hukuk Mahkemeleri’dir.
Mirastan Mal Kaçırmanın Cezası Var Mı?
Mal kaçırma suçuya da mal kaçırma cezasışeklinde bir şey yoktur. Bu özel hukuka ait bir uyuşmazlık olup mirastan mal kaçıran kişilere yönelik herhangi bir hapis cezası yaptırımı bulunmamaktadır.
Mal Kaçırma Davası Avukat Ücreti
Türkiye Barolar Birliği’nin Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi’ne göre konusu belli bir bedel olan davalarda yüzdelik oranda avuktlık ücreti talep edilmektedir. Bu bedel, taşınmazın bedeline göre değişiklik gösterebilecek olup her dava için farklı bir bedel talep edilmesi de olasıdır. Genellikle taşınmaz davalarında talep edilen bedel %25’ten fazla olmamak üzere avukatlarca talep edilmektedir.